Mari Maa

મારી મા

બોલતા શીખ્યો તો મારો પેહલો શબ્દ હતો " મા",

સાઈકલ પરથી પડ્યો તો રડીને બોલ્યો " ઓય મા "

સ્કૂલે જતા જતા રોજ કેહતો " બાઇ બાઇ મા '

મિત્રો ને હમેશાં ખુશીથી કેહતો " આ તો મારી મા"

ભાઈ બેહનો ને જગડી ને કેહતો " મારી એકલાની મા "

કોલેજ થી ફરવા જવું હોય તો કેહતો " પ્લીઝ , મા "

પપ્પા ગુસ્સો કરે તો તુરંત કેહતો " જો ને, મા "

ફોરેન ગયો તો યાદ આવતી " હમેશાં તારી, મા"

સંસારિક મુંજવણ થી ઘેરાયો તો મનમાં કહ્યું " હવે શું થશે મા ?"

પણ તે હમેશાં હિંમત આપીને એમજ કહ્યું " ખમ્માં ખમ્માં "

આજે દિલ ખોલીને કેહવા માંગું છું "ઓરે મા "

ક્યારેય ભૂલથી પણ તારું દિલ દુખાવ્યું હોય તો " માફ કરજે મા"

ઝીંદગી ની આખરી ખ્વાઈશ રેહશે કે દર જન્મ માં બને " તૂજ મારી મા"

SHRAVAN MAAS 2011

Shravan maas 2011 begins on Sunday, July 31st.
1st Monday - August 1 - Shivpooja with rice
August 2 - Hariyali Treej
August 3 - Vinayak Chauth
August 4 - Naag Panchmi - Dakshin Gujarat
August 5 - Randhan Chath + Sheetla Saatam - Dakshin Gujarat
August 6 - Durgashtami
August 7 - Vichudo
2nd Monday - August 8 - Vichudo - Shivpooja with sesame seeds
August 9 - Vichudo - Pavitra Putrada Ekadashi
August 10 - Vichudo - Shiv-Vishnu Pavitraaropan
August 11 - Pradosh
August 12
August 13 - Rakshabandhan, Nariyeli Poonam
August 14 - Panchak
3rd Monday - August 15 - Panchak - Shivpooja with green mung beans - Indian Independence Day, Hindola ends
August 16 - Panchak - Phoolkajli Vrat
August 17 - Panchak - Sankat Chauth
August 18 - Panchak
August 19 - Pateti (Parsi) + Naag Panchami
August 20 - Randhan Chath
August 21 - Shitla Saatam, Janmashtami
4th Monday - August 22 - Janmashtami + Shiv Pooja with Jav (Barley)
August 23 - Nand Mahotsav
August 24
August 25 - Aja Ekadashi, Jain Paryushan begins
August 26 - Jain Paryushan begins + Pradosh
August 27 - Shivratri
August 28 - Pithori-Darsh Amavasya
5th Monday - August 29 - Shiv Pooja with Saatvo (flour made from roasted grains) + Somvati Amavasya + end of Shravan Maas

July 2011 - 2

શિવ સમીપે લઈ જતો શ્રાવણ માસ - કવર સ્ટોરી - પ્રશાંત પટેલ

ભગવાન શિવને આપણે જગતપિતાના નામથી બોલાવીએ છીએ. તેમને સર્વવ્યાપી તથા લોકકલ્યાણના પ્રતીક માનવામાં આવે છે, જે પૂર્ણ બ્રહ્મ છે. ધર્મશાસ્ત્રોના જ્ઞાતાઓ એવું માને છે કે શિવ શબ્દની ઉત્પત્તિ જોતાં તેનો એક અર્થ થાય છે બધાને પ્રેમ કરનાર અને જેને બધાં જ પ્રેમ કરે છે. શિવ શબ્દનું ધ્યાનમાત્ર પણ સૌને અખંડ આનંદ, પરમ મંગળ, પરમ કલ્યાણ આપે છે.

પુરાણો, વેદો અને શાસ્ત્રોમાં ભગવાન શિવનું મહાત્મ્ય વર્ણવવામાં આવ્યું છે. ભગવાન શિવ હિન્દુ સંસ્કૃતિના પ્રણેતા આદિદેવ મહાદેવ છે. આપણી સાંસ્કૃતિક માન્યતા અનુસાર તેત્રીસ કરોડ દેવી-દેવતાઓમાં ‘શિરોમણિ’ દેવ શિવજી જ છે. સૃષ્ટિના ત્રણે લોકમાં ભગવાન શિવ એક અલગ, અલૌકિક શક્તિ આપનારા દેવ છે.

શિવજીનાં અનેક નામ છે તેમને કોઈ પણ નામથી ભજો તે પ્રસન્ન જરૂર થશે. પુરાણોમાં ભોળાનાથનાં ૧૦૮ નામોનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. મહાદેવ, ભોળાનાથ, નીલકંઠ, શંકર, ગંગાધર, આદિદેવ, મહાદેવ, નટરાજ, ત્રિનેત્ર, પશુપતિનાથ, જગદીશ, જટાશંકર, વિશ્વેશ્વર, હર, શિવશંભુ, ભૂતનાથ અને રુદ્ર વધારે જાણીતાં છે.

ભારતમાં ભોળાનાથ શિવજીને સંબંધી અનેક પર્વ અને ઉત્સવ ઉજવવામાં આવે છે તેમાં શ્રાવણ માસનું આગવું મહત્ત્વ છે. મહિનામાં ચાર સોમવાર, એક પ્રદોષ તથા શિવરાત્રી આ ત્રણે યોગ એક સાથે માત્ર શ્રાવણ મહિનામાં જોવા મળે છે. તેથી શ્રાવણ મહિનો વધારે શુભ ફળ આપનારો માનવામાં આવે છે. શ્રાવણ માસની પૂર્ણિમાના દિવસે શ્રવણ નક્ષત્ર હોવાને કારણે આ માસનું નામ શ્રાવણ માસ પડયું.

ભોળાનાથની પૂજા-અર્ચના ક્યાંય તેમની મૂર્તિ સ્વરૂપે થતી નથી, પરંતુ લિંગરૂપે શિવજીની પૂજા થાય છે. વાયુપુરાણ અનુસાર પ્રલયકાળમાં સમગ્ર સૃષ્ટિ જેનામાં લીન થઈ જાય છે અને ફરીથી સૃષ્ટિકાળમાં જેનાથી પ્રગટ થાય છે તેને લિંગ કહે છે. આ રીતે વિશ્વની સંપૂર્ણ ઊર્જા જ લિંગનું પ્રતીક છે. તે સંપૂર્ણ સૃષ્ટિ બિંદુ-નાદ સ્વરૂપ છે. બિંદુ એ શક્તિ છે અને નાદ એ શિવ છે. બિંદુ તથા નાદ અર્થાત્ શક્તિ અને શિવનું સંયુક્ત જ શિવલિંગમાં અવસ્થિત છે. બિંદુ એટલે ઊર્જા અને નાદ એટલે ધ્વનિ. આ જ બંને સંપૂર્ણ બ્રહ્માંડનાં આધાર છે. આ જ કારણે પ્રતીક સ્વરૂપ શિવલિંગની પૂજા અર્ચના કરવામાં આવે છે.

મોટાભાગનાં હિન્દુ મંદિરોમાં ભગવાન કે દેવી-દેવતાની મૂર્તિને સ્પર્શ કરીને તેમની પૂજા કરી શકાતી નથી, પરંતુ શિવજી જ એક એવા દેવ છે જેમના લિંગ સ્વરૂપનું કોઈ પણ ભક્ત, તવંગર, ગરીબ, ઊંચ-નીચ જેવા ભેદભાવ રાખ્યા વગર કરી શકે છે. શિવલિંગની પૂજામાં અભિષેકનું અને બિલ્વપત્રનું વિશેષ મહત્ત્વ છે. અખંડ બિલ્વપત્ર ભગવાન શિવને ખૂબ જ પ્રિય છે. જે વ્યક્તિ શ્રદ્ધાપૂર્વક ‘ઓમ્ નમઃ શિવાય’ મંત્રજાપ કરતાં કરતાં શિવલિંગ પર બીલીપત્ર ચઢાવે છે તે સમસ્ત પાપમાંથી મુક્ત થઈ જાય છે અને શિવજીના પરમધામમાં સ્થાન પામે છે. ભોળાનાથ શંકરને આકડો-ધતૂરો અને ભાંગ પણ અતિ પ્રિય છે. શ્રાવણ માસમાં પાર્થેશ્વર લિંગ (માટીમાંથી બનાવેલા શિવલિંગ)ની પૂજાનો વિશેષ મહિમા છે. શિવજીની સાથે ગણેશજી, માતા પાર્વતી, નંદી, કાચબો તથા શિવ ચિહ્નો જેમ કે, રુદ્રાક્ષ, ત્રિશૂળ, ડમરું વગેરેની પૂજા પણ કરવામાં આવે છે. સંપૂર્ણ શ્રાવણ માસ દરમિયાન શિવભક્તો દ્વારા શિવપુરાણ, શિવલીલામૃત, શિવકવચ, શિવચાલીસા, શિવપંચાક્ષર મંત્ર, શિવપંચાક્ષર સ્તોત્ર, મહામૃત્યુંજય મંત્રનો પાઠ તથા જાપ કરવામાં આવે છે. જેનાથી અનેક ગણાં શુભ ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે.

શ્રાવણ માસના દરેક સોમવારે શિવલિંગ પર શિવામૂઠ ચઢાવવામાં આવે છે. પહેલા સોમવારના દિવસે એક મૂઠી ચોખા, બીજા સોમવારે એક મૂઠી સફેદ તલ, ત્રીજા સોમવારે એક મૂઠી આખા મગ, ચોથા સોમવારે એક મૂઠી જવ અને જો પાંચમો સોમવાર આવતો હોય તો એક મૂઠી સત્તુ (સાથવો)ચઢાવવામાં આવે છે.

મહિલાઓ શ્રાવણ માસમાં વિશેષ પૂજા-અર્ચના તથા વ્રત પોતાના પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે કરે છે. બધાં જ વ્રતોમાં સોળ સોમવારનું વ્રત શ્રેષ્ઠ છે. આ વ્રતને વૈશાખ, શ્રાવણ, કારતક અને માઘ માસના કોઈ પણ સોમવારથી શરૂ કરી શકાય છે અને સત્તરમા સોમવારે સોળ દંપતીઓને ભોજન કરાવી તથા દાન આપી તેની સમાપ્તિ કરવામાં આવે છે. આ વ્રતની શરૂઆત કરવા શ્રાવણ મહિનો સર્વોત્તમ છે.

ભોળાનાથના ભક્તો - તેમના ભક્તોમાં મનુષ્યો તો ઠીક દેવતાઓ, રાક્ષસો અને સ્વયં ભગવાનનો પણ સમાવેશ થાય છે. સર્પશય્યા પર સૂતા શ્રીહરિ વિષ્ણુ, બ્રહ્માજી, અસુર રાજ રાવણ, ભગવાન શ્રીરામ અને શ્રીકૃષ્ણ શિવજીના પરમ ભક્ત હતા. હરિવંશ પુરાણમાં એમ દર્શાવાયું છે કે શ્રીકૃષ્ણએ ભોળાનાથને પ્રસન્ન કરવા માટે કૈલાસ પર્વત પર જઈને તપસ્યા કરી હતી. ભગવાન શ્રીરામે રામેશ્વરમાં શિવલિંગની સ્થાપના કરીને તેની પૂજા અર્ચના કરી હતી. જ્યારે રાવણે શિવજીને પ્રસન્ન કરવા માટે દસ વાર પોતાનું મસ્તક કાપીને તેમનાં ચરણોમાં ચઢાવ્યું હતું.

સંકટમુક્ત કરે શિવજી - * જે વ્યક્તિ રોગગ્રસ્ત થઈને પથારીમાં પડી હોય, તે મહામૃત્યુંજય મંત્રનો જાપ કરીને પોતાને સ્વસ્થ કરી શકે છે.

* શિવજી ગૃહસ્થ જીવનના આદર્શ છે. જેઓ અનાસક્ત રહેવા છતાં પણ પૂર્ણ ગૃહસ્થ સ્વરૂપ છે. તેમની આરાધનાથી મનુષ્યના ગૃહસ્થ જીવનમાં અનુકૂળતાની પ્રાપ્તિ થાય છે અને સુખમય ગૃહસ્થીનો સ્વામી બને છે.

* શિવોપાસનાથી મનુષ્યના ત્રિવિધ તાપોનું શમન થઈ જાય છે.

* ભોળાનાથ સૌભાગ્યદાયક છે. તેથી શિવરાત્રીમાં કુંવારી કન્યા દ્વારા શિવજીની આરાધના કરવામાં આવે તો મનોવાંછિત વરની પ્રાપ્તિ થાય છે.

* જે સ્ત્રી સંતાનસુખની કામનાથી શિવજીની પૂજા-અર્ચના કરે છે તેને શિવજીની કૃપાથી સંતાનની પ્રાપ્તિ થાય છે, કારણ કે શિવ પુત્ર પ્રદાન કરનારા દેવતા છે.

* જેમને ‘શનિની સાડાસાતી’ કષ્ટ પહોંચાડી રહી હોય અથવા પ્રતિકૂળતા આપતી હોય તો તેનું શમન શિવ આરાધના દ્વારા ખૂબ જ સરળતાથી કરી શકાય છે.

* ભગવાન શિવ પરમપિતા પરમાત્માનું સંપૂર્ણ સ્વરૂપ છે, તેથી તેમની આરાધના જીવનપર્યંત કરવામાં આવે છે અને શ્રાવણ માસમાં તેમની આરાધનાથી વ્યક્તિ ધન્ય થઈ જાય છે, તેના સમસ્ત મનોરથ પૂર્ણ થઈ જાય છે.

મહાકાલનું સ્વરૂપ અને તંત્રશાસ્ત્ર - શિવજીની વેશભૂષા એટલે માથા પર ગંગા અને ચંદ્રમા, ત્રિનેત્ર, કંઠમાં વીંટળાયેલો સર્પ, કમર પર વાઘ્રામ્બર, વાઘ્રામ્બરનું આસન, પદ્માસનમાં ભૈરવી મુદ્રી, ત્રિશૂળ અને ડમરું સાથે માતા પાર્વતી અને તેમનું વાહન નંદી. આ શિવની જટામાં જ્યાં ગંગાને દર્શાવી છે, ભારતીય તંત્ર (શરીરશાસ્ત્ર)માં તેને સહસ્ત્રારજ્ચક્રથી ઓળખાય છે. બાળક જન્મે છે ત્યારે માથાનો મધ્ય ભાગ કોમળ હોય છે. ઉંમર થતાં તે સ્થાન કઠણ થાય છે. સહસ્ત્રારનો સામાન્ય અર્થ સહસ્ત્રદલ કમળ કરી શકાય. તે અમરતાનો સ્ત્રોત છે. માથાના એ ભાગની બનાવટ કમળની પાંખડીઓ જેવી છે. પુષ્પને પેદા થવા પાણીની જરૂર પડે છે. જળનું પવિત્રતમ રૂપ છે ગંગા અને ગંગાનું ઉદ્ગમ ક્ષેત્ર છે શિવજીની જટા. તેનો અર્થ એ થયો કે ગંગાને ત્યાં સ્થાપિત કરવા પાછળ કારણ એક લક્ષ્ય છે. તેથી ભગવાન શિવ જ સાધનાની અનેક વિધિઓ જણાવે છે, જે શાસ્ત્રોમાં ર્વિણત છે. થોડાક નીચે ચંદ્રમા સ્થાપિત છે. શિવના શરીરમાં જે સ્થાન પર ચંદ્રમાનાં દર્શન થાય છે તેને તંત્રમાં બિન્દુ વિસર્ગ કહે છે. ભૌતિક શરીરમાં આ સ્થાન બુદ્ધિનું કેન્દ્ર છે. ચંદ્રમાનો સ્વભાવ શીતળ છે. આપણી બુદ્ધિ પણ શીતળ અને શાંત હોવી જોઈએ તેનો તે સંકેત આપે છે.

કંઠ અને ભુજાઓમાં સર્પમાળા છે. સાપ જ એવો જીવ છે જે સંપૂર્ણ કાયાકલ્પ (કાંચળી કાઢવી) કરે છે. મનુષ્યના કંઠમાં જે ચક્ર સ્થાપિત હોય છે તેનું નામ છે વિશુદ્ધિ ચક્ર. જે શરીરમાં ઘણાં પ્રકારના રસોનું ઉત્પાદન કરે છે. જેને પાચકરસ તરીકે ઓળખાય છે. તેમાં સમસ્યા સર્જાય તો ઘણાં રોગ ઘર કરી જાય છે. તંત્રના સાધકોનું એવું માનવું છે કે વિશુદ્ધિ ચક્ર જાગૃત થાય તો વ્યક્તિમાં વિષને પચાવવાની ક્ષમતા આવે છે. શરીરના સૌથી નીચેના ભાગમાં કુંડલીની શક્તિનું સ્થાન હોય છે જેને મૂળાધાર ચક્ર પણ કહે છે. મૂળાધાર ચક્ર જાગૃત થાય તો શક્તિ ઉર્ધ્વગામી થાય છે અને શરીરનાં બધાં જ ચક્રોનું છેદન કરીને સહસ્ત્રાર સુધી જઈને વિસ્ફોટ કરે છે. આ સુષુપ્ત શક્તિનો જે આકાર છે તે કુંડલી મારીને બેઠેલા સાપ જેવો હોય છે. તેથી સાપને શિવજીએ ગળામાં સ્થાન આપ્યું છે. શિવજીના કપાળમાં એક અધખૂલી (ત્રીજી) આંખનાં દર્શન થાય છે. તેથી તેઓ ત્રિનેત્ર પણ કહેવાય છે. શિવજીનું આ નેત્ર તંત્રમાં આજ્ઞાચક્ર તરીકે પરિભાષિત છે. આજ્ઞાચક્ર બધાં જ ચક્રોનું નિયંત્રણ કરે છે. ઉત્તમ સાધના કરવા માટે ત્રિનેત્રનું ખૂલવું જરૂરી છે, કારણ કે સાધના દરમિયાન આ શરીર એક અનંત ઊર્જાનું પ્રતીક બનતું જાય છે. જ્યારે સાધકનું આજ્ઞાચક્ર એટલે કે ત્રિનેત્ર ખૂલે ત્યારે આપણે એક નવા બ્રહ્માંડમાં પહોંચી જઈએ છે.
==================================================================== મનુષ્ય જીવનનો આધારઃ ૧૬ સંસ્કાર - કવર સ્ટોરી - પ્રશાંત પટેલ

ઉપનયન સંસ્કાર એ સમાજમાં પ્રવેશવાનું પ્રમાણપત્ર હતું. વિદ્યાર્થી જીવનના અંતે અને ગૃહસ્થ જીવનના પ્રારંભમાં સમાવર્તન સંસ્કાર જરૂરી હતો. ઉપનયન અને વિવાહ સંસ્કાર કરવાથી તમામ પ્રકારના યજ્ઞો કરવાનો અધિકાર પ્રાપ્ત થતો હતો

હિન્દુ ધર્મની સંસ્કૃતિ સંસ્કારો પર જ આધારિત છે. આપણા ઋષિ-મુનિઓએ માનવ જીવનને પવિત્ર, સુખમય અને મર્યાદિત બનાવવાના હેતુથી સંસ્કારોનો આવિષ્કાર કર્યો છે. આ સંસ્કારો માત્ર ધાર્મિક કે સામાજિક રીતે જ નહીં પરંતુ વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિએ પણ આપણા જીવનમાં વિશેષ મહત્ત્વ ધરાવે છે. સંસ્કાર શબ્દની વ્યુત્પત્તિ સંસ્કૃતના સમ+ક માંથી થઈ છે. જેનો અર્થ થાય છે શુદ્ધ કરવું, પવિત્ર કરવું અને સંસ્કરણ કરવું. જેનાથી માણસની લાગણી, રહેણી-કરણી, બુદ્ધિ વગેરે સમાજમાં પ્રકાશે તથા સમાજના હિતલક્ષી અને આધ્યાત્મિક ગુણો વધે એનું નામ જ સંસ્કાર.

મનુુષ્ય જીવનમાં આપણા જન્મના પહેલાંથી લઈને મૃત્યુ પછી સુધી એમ કુલ સોળ સંસ્કાર કરવામાં આવે છે. આ સંસ્કાર આપણા ધાર્મિક અને સામાજિક જીવનની ઓળખ હોય છે. તે સમાજ અને રાષ્ટ્રને અનુરૂપ થતાં તો શીખવે જ છે સાથે ઉત્તમ જીવનની દિશા પણ નક્કી કરી આપે છે. ભારતીય સંસ્કૃતિમાં મનુષ્યને રાષ્ટ્ર, સમાજ અને જનજીવન પ્રત્યે જવાબદાર અને કાર્યકુશળ બનાવવાના જે નિયમ નક્કી કરવામાં આવ્યા છે તેને જ સંસ્કાર કહેવામાં આવ્યા છે. સંસ્કારો દ્વારા જ ગુણોમાં વૃદ્ધિ થાય છે. સંસ્કારો માટે યોજાતા કાર્યક્રમોમાં જે પૂજા, યજ્ઞા, મંત્રોચ્ચાર વગેરે કરવામાં આવે છે તેનું વૈજ્ઞાનિક મહત્ત્વ પણ સિદ્ધ થઈ ચૂક્યું છે.

સંસ્કારોની સંખ્યા - સ્મૃતિઓમાં સંસ્કાર શબ્દનો પ્રયોગ એવા અનુષ્ઠાન માટે કરવામાં આવ્યો છે જેમાં વ્યક્તિના વ્યક્તિત્વની શુદ્ધિ માટે કરવામાં આવતા ધાર્મિક કાર્ય કરવામાં આવે છે. ગૌતમ સ્મૃતિમાં ચાલીસ પ્રકારના સંસ્કારોનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. મર્હિષ અંગિરાએ તેમનો અંતર્ભાવ પચ્ચીસ સંસ્કારોમાં કર્યો છે. આપણાં ગૃહસૂત્રોમાં સંસ્કારોની સંખ્યા ૧૨થી ૧૮ સુધીની છે. આશ્વલાયન ગૃહસૂત્રમાં ૧૧, પારસ્કર અને બૌદ્ધાયન ગૃહસૂત્રોમાં આ સંખ્યા ૧૩ની દર્શાવાઈ છે. જોકે એક વાત મહત્ત્વની છે કે મોટાભાગનાં ગૃહસૂત્રો અંત્યેષ્ઠી સંસ્કારનો ઉલ્લેખ કરતાં નથી. જ્યારે વ્યાસ સ્મૃતિમાં સોળ સંસ્કારોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આપણાં ધર્મશાસ્ત્રોમાં પણ મુખ્ય સોળ સંસ્કારોનો જ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. દશકર્મ પદ્ધતિ ગ્રંથમાં સંસ્કારોની સંખ્યા ૧૦થી ૧૩ દર્શાવવામાં આવી છે. સંસ્કારોની સંખ્યા વિવિધ ગ્રંથોમાં ભલે જુદી-જુદી જોવા મળે પરંતુ સૌથી લોકપ્રિય તો સોળ સંસ્કાર જ છે.

સંસ્કારોનું વિભાજન - સોળ સંસ્કારોમાં પ્રાગજન્મ સંસ્કારમાં ગર્ભાધાન, પુંસવન અને સીમંતોનયન, બાલ્ય અવસ્થાના સંસ્કારોમાં જાતકર્મ, નામકરણ, નિષ્ક્રમણ, અન્નપ્રાશન, ચૂડાકરણ અને કર્ણવેધ સંસ્કારનો સમાવેશ થાય છે. શિક્ષણને લગતા સંસ્કારોમાં વિદ્યારંભ, ઉપનયન, વેદારંભ, કેશાંત અને સમાવર્તન સંસ્કારોનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય વિવાહ અને અંત્યેષ્ઠિ સંસ્કાર છે જેનું ખૂબ જ મહત્ત્વ છે.

સંસ્કારોનો ઉદ્દેશ - સોળ સંસ્કારોનો મૂળભૂત ઉદ્દેશ સ્વર્ગ અને મોક્ષની પ્રાપ્તિ સાથે છે. આ સાથે નકારાત્મક અને અશુભ શક્તિઓ સામે રક્ષણ મેળવવાનો ઉદ્દેશ પણ છે. અશુભ પ્રભાવોના પ્રતિકાર માટે શુભ શક્તિઓની સ્તુતિ કરાય છે એમને બલિ અને ભોજન આપીને પ્રસન્ન કરવામાં આવે છે જેથી તેઓ અશુભ તત્ત્વોથી આપણું રક્ષણ કરે. પ્રત્યેક સંસ્કાર કરતી વખતે આશીર્વાદ મેળવવા માટે દેવતાઓની પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે. જેમ કે, ગર્ભાધાન સંસ્કાર વખતે ભગવાન વિષ્ણુનું, ઉપનયન સંસ્કાર સમયે બૃહસ્પતિનું અને વિવાહ સંસ્કાર સમયે પ્રજાપતિનું આહ્વાન કરવામાં આવે છે. સંસ્કારોનો ભૌતિક ઉદ્દેશ સંતાન, પશુ, સંપત્તિ, ધન-ધાન્ય, સમૃદ્ધિ, શક્તિ અને બુદ્ધિની પ્રાપ્તિનો હતો. હિન્દુ ધર્મની માન્યતા અનુસાર પ્રાર્થનાઓ અને સ્તુતિઓ કરવાથી દેવી-દેવતાઓ રીઝતાં એટલે કે પ્રસન્ન થતા અને ભૌતિક સંપત્તિ સ્વરૂપે ઇચ્છાઓની ર્પૂિત કરતાં. સાંસ્કૃતિક ઉદ્દેશથી સંસ્કારોમાં ધર્મ અને પવિત્રતાનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. મનુસ્મૃતિમાં જણાવ્યા અનુસાર બ્રાહ્મણોએ ગર્ભાધાન, જાતકર્મ, ચૂડાકરણ વગેરે શારીરિક સંસ્કાર વૈદિક કર્મો અનુસાર કરવા જોઈએ તેનાથી આ લોક અને પરલોક પવિત્ર બને છે.

વિશિષ્ટ પ્રકારના સામાજિક અધિકારો પ્રાપ્ત કરવા માટે પણ સંસ્કારો કરવામાં આવતા હતા. જેમ કે, ઉપનયન સંસ્કાર એ સમાજમાં પ્રવેશવાનું પ્રમાણપત્ર હતું. વિદ્યાર્થી જીવનના અંતે અને ગૃહસ્થ જીવનના પ્રારંભમાં સમાવર્તન સંસ્કાર જરૂરી હતો. ઉપનયન અને વિવાહ સંસ્કાર કરવાથી તમામ પ્રકારના યજ્ઞા કરવાનો અધિકાર પ્રાપ્ત થતો હતો.

સંસ્કારોની વર્તમાન સ્થિતિ - સંસ્કાર એ હિન્દુઓના અને ખાસ કરીને બ્રાહ્મણોના જીવનનું એક અભિન્ન અંગ ગણાય છે. જોકે સમયાંતરે તેમાં ઘણાં પરિવર્તનો થતાં રહ્યાં છે અને થઈ રહ્યાં છે. નામકરણ સંસ્કારનું મહત્ત્વ મર્યાદિત કુળ કે જ્ઞાતિઓ પૂરતું જ રહ્યું છે. ઉપનયન સંસ્કાર તેનું મહત્ત્વ ગુમાવતો જાય છે, તેને તો હવે વિવાહ સંસ્કારની પૂર્વભૂમિકાનું સ્થાન આપી દેવામાં આવ્યું છે.

આજે માત્ર ગણ્યાગાંઠયા સંસ્કારો જ કરવામાં આવે છે અને તે પણ ક્યારેક નામશેષ થશે તેવી ભીતી છે. અત્યારે ચૂડાકર્મ, ઉપનયન, વિવાહ અને અંત્યેષ્ઠી એમ ચાર સંસ્કાર ખૂબ જ પ્રચલિત છે. ==========================================================================

July 2011

Went to see Sunidhi Chauhan and Atif Aslam concert. These folks have no value for other people's times! The show was supposed to start at 7:30 pm, started at 8 pm with local kids dancing! The actual folks for whom I paid entered at 8:45 pm!


This is the difference between Sanjay Dutt, SRK, Anil Kapoor and Rishi Kapoor concerts - they start their shows on time! I remember the first time I saw Sanjay Dutt's concert, the hall was only 1/4 full, as folks were outside chatting and eating! He came on stage and said you paid to come see me, the least I can do is respect your time and start the show on time! as soon as folks heard him talking, everyone rushed in from outside - not believing that the show had actually started on time!!


SRK and the other folks I mentioned too start their concerts on time. If these seasoned actors can value our times and show respect to their audience, why can't these newcomers do so?


Overall the show was good! Thoroughly enjoyed Sunidhi Chauhan!
====================================================================
Went to a wedding reception! The invite said 5:30 pm - just 12 of us were there until 8:15 pm! The bride, groom, bride's parents and the rest of the folks walked in at 8:15 pm! I was in two minds - do these folks even deserve my wishes? On the hottest day of the year, here I was dressed up to honor them on their important day, while they had no respect for my time! Thoroughly disgusted with this type of mentality - but had to put a smile on my face...
====================================================================
Lost my mota mami - I remember following her like a little lamb in India - always ready to do her bidding and see to it that all her needs were fulfilled. She was my mota mama's wife - my mota mama who was my best friend - I could talk to him about anything and everything. They leave behind 2 beautiful daughters and one son.
====================================================================
My baby turned 19 years old. I cannot believe how tall he has gotten, but he still maintains his baby smile - I wish God blesses him with her best of the best blessings.
=====================================================================

Paraya dhan-(1971)Jeenah Marna Saath-Tu Pyar Tu Preet

Chandipath Gujrati - Adhyay 5 (pt 6)

Chandipath Gujrati - Adhyay 4 [Shakradaya Stuti] (pt 5)

Chandipath Gujrati - Adhyay 3 (pt 4)

Chandipath Gujrati - Adhyay 2 (pt 3)

Chandipath Gujrati - Mangla Charan (pt 1)

Chandipath Gujrati - Mangla Charan (pt 1)

Chandipath Gujrati - Adhyay 1 (pt 2)

ગાયત્રી માતાઃ સાક્ષાત્ બ્રહ્મનું સ્વરૂપ -
કવર સ્ટોરી - મનહરપ્રસાદ ભાવસાર

ગાયત્રી મંત્ર ઋગ્વેદનો મંત્ર છે. ઋગ્વેદ જેટલો તે પુરાતન છે. ગાયત્રી મંત્રનો વિધિપૂર્વક જપ કરનારની વિપત્તિઓ, આધિ-વ્યાધિઓ સામે તે રક્ષણ કરે છે.

ગાયત્રી મંત્ર એક નવજીવન પ્રદાયિની પ્રાર્થના છે. આ મંત્રની મહત્તા ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતાના આ કથન થકી જ સિદ્ધ થાય છે. ગાયત્રી છંદસામહમ (૧૦/૩૫) અર્થાત્ મંત્રોમાં હું ગાયત્રી મંત્ર છું. ગાયન્તમ્ ત્રાયતે ઇતિ ગાયત્રી એટલે કે જે ગાનાર હોય તેની રક્ષા કરે તે ગાયત્રી મંત્ર.

ઋગ્વેદ સંહિતાના ત્રીજા મંડલના ‘અનેક દેવતા સૂક્ત’ (સૂક્ત સંખ્યા ૬રની ઋચા ૧માં સવિતૃ દેવતાને બુદ્ધિને પ્રેરણા આપવાની પ્રાર્થના કરનાર એક મંત્ર છે, જેને ગાયત્રી મંત્ર કહેવામાં આવે છે. આ ઋચામાં આ મંત્ર આ પ્રકારે છે.

તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગો દેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યોનઃ પ્રચોદયાત્ ।।

આ ઋચાને યજુર્વેદ સંહિતાના ૩૬મા અધ્યાયમાં ‘ભૂર્ભૂવઃ સ્વઃ જોડીને ઉદધૃત કરવામાં આવેલ છે.

ઉત્તરકાલીન વૈદિક સાહિત્યમાં આ મંત્રને અનેક સ્થાનો પર ઉદધૃત કરવામાં આવેલ છે. આ મંત્રનો જપ સંધ્યા-વંદન વિધિમાં સૂર્ય પ્રાર્થનાના રૂપમાં કરવામાં આવે છે તથા બુદ્ધિ અને તેજ પ્રાપ્ત કરવાને માટે સ્વતંત્રરૂપે પણ તેનો પાઠ કરવામાં આવે છે.

વેદોત્તર સાહિત્યમાં ગાયત્રી મંત્રની પ્રશંસામાં તેને વેદમાતા અને વેદોયાસ્યા કહેવામાં આવેલ છે. છાન્દોગ્યોપનિષદ અનુસાર સઘળા સ્થાવર - જંગમ પદાર્થ વેદમાતા ગાયત્રીની બહિરંગ શક્તિનાં પરિણામ છે. ગાયત્રી યાવા ઈદમ્ સધ - ૩, ૧૨, ૧ આ જ રીતે શતપથ બ્રાહ્મણમાં ગાયત્રીની સર્વરૂપમાં પ્રતિપાદિત કરવામાં આવી છે, (૧૯, ૬, ૨) અને ઐતરેય બ્રાહ્મણમાં તો ગાયત્રીને સાક્ષાત્ બ્રહ્મ જ બતાવવામાં આવેલ છે. (યા ગાયત્રી તદ્ બ્રહ્મૈવ, બ્રહ્મ વૈ ગાયત્રી (૩, ૩, ૩૪/૩)

બૃહદારણ્યક ઉપનિષદમાં ગાયત્રી મંત્રને સૂર્ય મંત્ર (સાવિત્રી) કહેવામાં આવેલ છે. (૫, ૧, ૪/૫), ઉપનિષદોની માફક પૌરાણિક સાહિત્યમાં પણ ગાયત્રી મંત્રનાં ગુણગાન અનેક પ્રકારે કરવામાં આવેલાં છે. કુલ પુરાણોમાં તો તેનું માનવીકરણ કરી ગાયત્રી દેવીના રૂપમાં વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે તથા તેને બ્રહ્મદેવની એક શક્તિ માનીને ગાયત્રી અને સરસ્વતીને એક રૂપ જ માનવામાં આવેલ છે. વરાહ પુરાણમાં ગાયત્રીની સ્તુતિમાં ગાયત્રીને સરસ્વતી કહેવામાં આવેલ છે. (કમલા - સનજે દેવિ સરસ્વતી નમોસ્તુ તે - ૨૮/૨૯)

મત્સ્ય પુરાણમાં વર્ણવાયેલ કથા અનુસાર બ્રહ્માજીના અડધા સ્ત્રી રૂપ ભાગનું નામ શતરૂપા થયું તથા શતરૂપા જ સાવિત્રી, સરસ્વતી, ગાયત્રી અને બ્રહ્માણી નામોથી ઓળખવામાં આવે છે. પદ્મ પુરાણમાં ગાયત્રીને બ્રહ્માજીની પત્ની કહેવામાં આવેલ છે. અને તેનું ધ્યાન આ પ્રકારે કરવામાં આવેલ છે.

શ્વેતા ત્વં શ્વેતરુપાસિ શશાંકેન સમા મતા ।

વિભ્રતિ વિપુલાવૂરી કદલી ગર્ભ કોમલો ।।

એણ શૃંગ કરે ગૃહ્ય પંકજં ચ સુનિર્મલમ્ ।

વસાના વસને ક્ષોમે રક્ત ચિદ્ભૂત દર્શને ।।

ગાયત્રી મંત્રમાં ઉપાસના, સ્તુતિ, ધ્યાન અને પ્રાર્થના વગેરેનો સમન્વય છે તેને નીચે દર્શાવેલ ત્રણ ભાગોમાં વિભક્ત કરવામાં આવેલ છે.

* ઓમ ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ । (સ્તુતિ)

* તત સવિતુવરેણ્યં ભર્ગો દેવસ્ય ધીમહિ । (ધ્યાન)

* ધિયો યોનઃ પ્રચોદયાત્ । (પ્રાર્થના)

ઓમ ભૂઃ ભુવઃ સ્વઃ - આ સઘળા મંત્રોના ઉચ્ચારણ પહેલાં ‘ઓમ’ નું ઉચ્ચારણ કરવું જોઈએ, કેમ કે ઓમનું ઉચ્ચારણ એ જ પરમાત્માનું સ્તવન છે.

આ મંત્રમાં ઓમ પછી સાત વ્યાહુતિઓમાંથી પ્રથમ ત્રણનો સમાવેશ છે. આ સાત વ્યાહુતિયો છે -ભૂઃ, ભુવઃ,સ્વઃ,મહઃ,જનઃ,તપઃ,અને સત્યમ્.આ સાતમાંથી ત્રણ (ભૂઃ ભુવઃ, સ્વઃ) ને આ મંત્રમાં સંલગ્ન કરવામાં આવેલ છે ભૂઃ, ભુવઃ અને સ્વઃ નો અર્થ છે. પૃથ્વી, અંતરિક્ષ અને સ્વર્ગ (વ્યાહુતિનો કોશગત અર્થ છે - ઉક્તિ, ઉચ્ચારણ, મંત્ર)

મંત્રના પહેલા ઉચ્ચારણથી મંત્રનું સામર્થ્ય વધે છે. ભૂઃ, ભુવઃ અને સ્વઃને ત્રિપદા ગાયત્રીના બીજમંત્રના રૂપમાં ઓળખવામાં આવે છે.

બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ, આ ત્રણેય ઉત્પાદક, પોષક અને સંહારક શક્તિઓને પણ ભુવઃ તથા સ્વઃ કહે છે.

આમ ભૂઃ ભુવઃ અને સ્વઃ આ વ્યાહુતિઓ એ પ્રતિપાદિત કરે છે કે પરબ્રહ્મ પરમાત્માના ધ્યાનનું વર્ણન કરવામાં આવેલ છે. મંત્રની આ પંક્તિના શબ્દોનો અર્થ આ પ્રકારે છે.

સવિતુ- મૂળ શબ્દ સવિતૃ છે. સવિતૃ એટલે સૂર્ય. સૂર્યનો અર્થ છે, આ સઘળું વિશ્વ કે સૃષ્ટિ જેના દ્વારા થયેલ છે તે.

દેવસ્ય- દેવ શબ્દ દિવ ધાતુથી બનેલો છે. જેનો અર્થ છે પ્રકાશિત કરવું અથવા તો સ્વંય પ્રકાશિત છે માટે જ તે બીજાઓને પ્રકાશ પણ આપે છે. તત્ - તત્ આ સર્વનામ છે. જેનો અર્થ છે તે કેટલાંક વિદ્વાનો તેને ‘સવિતુ’ સાથે જોડે છે જેનો અર્થ થાય છે.તે લોકવિખ્યાત તેજ વરેણ્યં ભર્ગઃ જેનો અર્થ છે - પૂજનીય શ્રેષ્ઠ તેજ.

ધિમહી - જેનો અર્થ છે ધ્યાન કરવું અથવા આરાધના કરવી તેથી તત્સ વિતુઃ વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધિમહીનો અર્થ થાય છે તે પરબ્રહ્મ કે જેના કારણે સમસ્ત વિશ્વ પ્રકાશિત છે અને જેનું તેજ પૂજનીય અને શ્રેષ્ઠ છે તેવા પરબ્રહ્મનું હું ધ્યાન કરું છું. ધિયો યોઃ નઃ પ્રચોદયાત જેનો અર્થ છે તે અમારી બુદ્ધિને પ્રેરણા આપે અથવા તે પરબ્રહ્મ અમારું સાચું માર્ગદર્શન કરે,અમને સદ્બુદ્ધિ આપે.

ગાયત્રી મંત્રમાં કુલ ૨૪ અક્ષર છે. આ ૨૪ અક્ષરોને ઋષિઓનાં પ્રતીક માનવામાં આવ્યા છે. કેટલાકે તેને ૨૪ દેવતાઓનાં પ્રતીક કહ્યા છે તો વળી કેટલાક તેને ૨૪ મુદ્રાઓનાં પ્રતીક માને છે. આ ૨૪ અક્ષરો એ આપણા મસ્તિષ્કના મૂળ ૨૪ જ્ઞાનતંતુઓના પ્રતિનિધિ છે. માનવ-મસ્તિષ્ક મન,જ્ઞાન,ઇન્દ્રિયો તથા શરીરના નિયંત્રક છે. આ નિયંત્રક કેન્દ્રના મૂળમાં ૨૪ છે જ્ઞાનતંતુઓ છે જે શરીરની સમગ્ર ક્રિયાઓનું સંચાલન કરે છે. આ ૨૪ અક્ષરોનું ઉચ્ચારણ પોતાના સ્વરકંપનથી આ ૨૪ જ્ઞાનતંતુઓને પ્રભાવિત કરે છે.

અગ્નિ પુરાણમાં ‘એકિકામુષ્મિમકં’ સર્વ ગાયત્રી જપતો ભવેત્’ કહીને ગાયત્રી મંત્રને સાંસારિક અને પારલૌકિક લાભ પ્રદાન કરનારો એક મંત્ર દર્શાવ્યો છે. સવાર - બપોર અને સંધ્યા ટાણે તેનો જપ વધુ લાભકર્તા છે, કેમ કે સૂર્યનું તેજ પોતાની ગતિ પ્રમાણે આ ક્ષણોમાં બુદ્ધિને સાચી દિશા નિર્દેશે છે.

ગાયત્રીની સાધનામાં સાધના, સાધક અને સાધ્યનું તાદાત્મ્ય સાધવું જોઈએ. સાધના વખતે મન, વાણી, વિચાર અને ક્રિયાને સજાગ રાખી બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરવું જોઈએ. અન્નનો ત્યાગ કરી ઉપવાસ કરવાથી આધ્યાત્મિક શક્તિ અને તેજસ્વિતામાં વૃદ્ધિ થાય છે. વધુપડતું બોલવા થકી શરીરનાં અંગ જેવાં કે જિહ્વા, મસ્તિષ્ક, ફેફસાં, હૃદય અને સ્નાયુતંત્ર શિથિલ થઈ જાય છે તેથી ઓછું બોલી મૌન ધારણ કરવું જોઈએ. તિતિક્ષા એટલે સહિષ્ણુતા દાખવવી જોઈએ. સહિષ્ણુતા માટે સાદગી અને ધૈર્યની આવશ્યક્તા પડે છે.

જ્યોતિષશાસ્ત્ર અનુસાર દરેક વ્યક્તિનું જીવન આકાશમાં નવ ગ્રહોની સ્થિતિથી પ્રભાવિત રહે છે. ક્યારેક ક્યારેક કોઈ પણ ગ્રહની સ્થિતિ વ્યક્તિ માટે કષ્ટપ્રદ હોઈ શકે છે તેથી ગ્રહપીડા અને ગ્રહના કષ્ટ માટે તેમનાથી શાંતિ મેળવવાને માટે ગાયત્રીની સાધના એ એકસમૂહ કારગત ઉપાય છે. સુરક્ષા માટે, સ્મરણશક્તિ વધારવા માટે, પુત્રપ્રાપ્તિ માટે, શત્રુતા નિવારણ માટે વિરોધી કે વિદ્રોહના શમન માટે, ભૂત પ્રેત અંતરાય દૂર કરવા માટે, વિષના નિવારણ માટે, દરેક કાર્યોની સફળતા માટે, પ્રસવના કષ્ટને નિવારવા માટે, લક્ષ્મીપ્રાપ્તિ માટે ગાયત્રી મંત્ર એ એક અમોઘ શસ્ત્ર છે.

ગાયત્રીની ઉપાસના માટે ૨૪ મુદ્રાઓ પણ પાયામાં પુરાયેલી છે. આ મુદ્રાઓના અભાવે ગાયત્રી ઉપાસના નિરર્થક બની જાય છે. આ મુદ્રાઓની ચર્ચાનું દેવી ભાગવતમાં પણ વર્ણન છે.
*************************************************************
**********************************************************************************

Dhobi Ghat - Jan 21, 2011

On Friday Jan 21st, saw Dhobi Ghat - very refreshing movie, short and to the point. No stupid songs with senior citizens running around with their scantily clad granddaughters!

Loved Prateik Babbar - that boy can act! Aamir Khan, Monica and Kriti have all done a good job. But, MUMBAI, as the fifth actor in the movie, steals the show. But, this movie is not for everyone. You will need a lot of patience for the first 30 minutes - it takes that long to get the plot together.

HAPPY NEW YEAR

It's been a long time since I visited - life has just taken over, with its ups and downs.
Well, wish all of you a very Happy New Year 2011!